OKT 6 2022
Filmavond in samenwerking met AFFR. Documentaire over Charlotte Perriand en nagesprek met de Almeerse kunstenaar Lenny Schröder en de Flevolandse Rianne Makkink (Studio MakkinkenBey).
De avond voerde de tafelgasten langs verschillende emoties die varieerden van verwondering, verbazing en ongeloof. Daarnaast deelden de tafelgasten hun ervaringen en hoe zij omgingen met de keuzes die op hun weg kwamen. Daaraan voorafgaand introduceerde Elisabeth van den Hoogen het thema van de avond, die dit jaar de serie architectuurcafés bij Kunstlinie kenmerkt. In overleg met AFFR is de documentaire over ontwerper en architect Charlotte Perriand gekozen omdat die naadloos aansluit bij het jaarthema ‘Vrouwen ontwerpen’.
“Wat een indrukwekkend en ontroerende film. Dat was overweldigend!” (Lenny Schröder)
In een eerste reactie op de documentaire bekent Rianne: “dit levensverhaal is mij totaal onbekend”. Lenny voelt verwantschap met de dynamische tijd waarin Charlotte leefde en met haar zoektocht naar verbinding met andere jonge kunstenaars. Op jonge leeftijd ontsnappen beide tafelgasten aan de knellende banden van hun jeugd. Ze willen uitvliegen om zelf het leven vorm te geven, zijn op zoek naar zichzelf en het kunstenaarschap. Lenny vestigt zich na een carrière en vele wereldreizen in het lege Almere dat kansen bood, zoals het ontwerpen van haar eigen casco-huis. Rianne wilde graag studeren, maar in het behoudende en traditioneel ingestelde Overijssel was dat ongebruikelijk. Haar perfect samenwerkende ouders waren voor haar het bewijs dat partnerschap een goede formule kan zijn die tot successen leidt. Van een op de achtergrond opererende architect (samen met stedenbouwkundige Riek Bakker ontwierp ze Roombeek en binnen bureau Max1 werkte ze met Rients Dijkstra), ontwikkelt haar carrière zich, met partner Jurgen Bey aan haar zijde, vanuit de schaduw naar het licht. Zij geniet tegenwoordig van haar rol als docent en mentor voor studenten bouwkunde en benadrukt het belang van de meester-gezel verhouding om kennis door te geven en (niet alleen) vrouwen te doordringen van het belang van (financiële) onafhankelijkheid.
Lenny vertelt het verhaal van haar vriendin Diek Zweegman (industrieel ontwerper), die jarenlang werkte in de schaduw van vormgever en binnenhuisarchitect Benno Premsela en voor tapijtfabriek Van Besouw, maar na een felle strijd de erkenning voor haar werk opeiste en kreeg. Een situatie vergelijkbaar met die van Perriand. Als het feit dat ontwerper Eileen Gray, tijdgenoot van Perriand, een winkel in Parijs opende onder de mannennaam Jean Désert ter tafel komt, gaat het gesprek richting genderproblematiek. Vrouwen die zich als mannen kleden (Marlow Moss, E. Gray, Grayson Perry) en vrouwen die zich wegcijferen voor hun man zoals Sonia Delaunay. Saillant detail: na haar eerste successen veranderde Lenny haar voornaam en werd ze van Helene Lenny, een meer genderneutrale naam.
Na deze onthulling nodigt Elisabeth het publiek uit te reageren. Zo wordt uitgesproken dat de hedendaagse kunstenaar beter voor zichzelf opkomt en dat er sprake lijkt van een positief kunstenaarsklimaat. Jongeren van nu zijn zich meer bewust van hun rechten en dat stemt optimistisch voor de toekomst. Vrouwen eisen gelijke salarissen en een jonge architect in het publiek laat weten dat architecten recentelijk gestaakt hebben om dat aspect onder de aandacht te brengen.
De avond wordt afgesloten met een laatste statement van de tafelgasten. Rianne verklaart zich op geen enkel moment achtergesteld te hebben gevoeld in haar loopbaan. Lenny zou graag nog een grote opdracht zillen doen. Ze wil haar ervaringen inzetten om jonge kunstenaars te begeleiden en ondersteunen. En meer. Ze hoopt op een heuse samenwerking met jonge kunstenaars. Haar oudere leeftijd speelt haar geen parten. En haar zelfbewustzijn is nog even groot als vroeger. ‘Ik kan het gewoon.’ De gasten verlaten Kunstlinie rond 23.00 uur en zien uit naar het volgende Architectuurcafé op 3 november met kunst- en architectuurhistoricus Charlotte Thomas.
“Die chaiselLongue is niet van Le Corbusier maar van Charlotte Perriand: dat wist ik helemaal niet. Ik ga mijn dictaten er nog eens op naslaan!” (Rianne Makkink)
De documentaire neemt de ruim 25 gasten mee in het lange leven van de vrouw, die na haar opleiding in Parijs carrière maakte bij het bureau van de toen nog jonge Zwitserse architect Le Corbusier. Niet om kussens te borduren, zoals hij waarschuwend had gezegd, maar om meubels te ontwerpen. De tijdgeest van de jaren 20 in Europa inspireerde Perriand tot moderne vormgeving. Het bekendste voorbeeld is de chaise longue die zij ontwierp, maar waarvan vele aanwezigen niet wisten dat die door haar is ontworpen en niet van de hand van Le Corbusier is. De unieke samenwerking tussen Le Corbusier en zijn neef Jean-Pierre Jeanneret, met wie Charlotte een liefdesrelatie had, liep vlak voor het uitbreken van de tweede wereldoorlog ten einde. De conflicten en het bevechten van haar rol maakten haar sterker, zoals ze zelf verklaarde. Haar verblijf in Japan (1939-1945) bracht nieuwe inzichten, die haar de zeggingskracht van de systematiek en de leegte deed inzien. Haar laatste grote architectuurproject, waarin zij jonge architecten aanstuurde, is het Franse skicomplex in Les Arcs. Het complex weerspiegelt haar talloze ontwerpkwaliteiten. Van de modulaire badkamer tot de uitgekiende plattegrond, waardoor er ruimte is voor gezinnen met kinderen om optimaal te kunnen genieten van hun verblijf. De bezoekers van de avond zullen Charlotte Perriand, de talentvolle, sociale en charismatische vrouw niet meer vergeten.
Dit was een programma van: VROUWEN MAKEN DIE STAD
In 2022 zetten we vrouwen in de architectuurwereld in de spotlight. Helaas zijn er nog heel veel vrouwelijke ontwerpers die onzichtbaar zijn en dat heeft consequenties. Rolmodellen zijn nodig voor de volgende generatie; zij kunnen inspireren en motiveren.
De maatschappelijke discussie over de dubbele standaard, het onderwaarderen van bijdragen van vrouwen, machismo in architectuur en het feit dat we in Nederland een groot aantal vrouwelijke ontwerpers hebben die wereldwijd aanzien genieten, zijn de aanleiding om deze vrouwen een eigen podium te geven.
De stem en het werk van vrouwen in de gemaakte omgeving zijn in 2022 het centrale thema. Bij Kunstlinie liggen diverse bestuurlijke, inhoudelijk en uitvoerende taken in handen van vrouwen. Door het goede voorbeeld te geven en weg te bewegen van traditionele, stereotype verhoudingen, is Kunstlinie een organisatie zonder glazen plafond en mogelijkheden voor vrouwen.